Wydawca treści
Historia LMN
W pierwszej połowie lat 90. ubiegłego wieku w Lasach Państwowych wdrożony został System Informatyczny Lasów Państwowych (SILP). Najpierw na poziomie nadleśnictw, a następnie na szczeblu regionalnym i centralnym. Początkowo działał jako baza danych w trybie tekstowym.
Ponieważ Lasy Państwowe zajmują ok. jednej czwartej powierzchni naszego kraju, zrozumiałe jest, że większość działalności gospodarczej w lasach związane jest z usytuowaniem w przestrzeni. Niezbędne stało się więc wzbogacenie baz SILP o ilustrację mapową. Dotyczy to zwłaszcza modułu LAS, którego główną bazą wejściową jest opis taksacyjny z zawartym w nim kluczem w postaci wyjątkowego w skali kraju, pełnego adresu leśnego. Na adresie tym oparte są także częściowo elementy innych podsystemów. Adres leśny jest najważniejszym kluczem spinającym bazy opisowe z bazami geometrycznymi w Lasach Państwowych.
Wczesne prace badawczo-rozwojowe w kierunku tworzenia leśnych map numerycznych podjęto na początku lat 90. XX w. w Biurze Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej (BULiGL), na uczelniach leśnych, w Instytucie Badawczym Leśnictwa oraz w firmach prywatnych. Pierwsze prace polegające na tworzeniu map numerycznych terenów leśnych miały charakter pionierski. Na ówczesnym etapie rozwoju technologii pojęciem „mapa numeryczna" (cyfrowa, komputerowa itd.) określano w zasadzie dowolne zobrazowanie terenu za pomocą komputera, bez różnicowania, czy jest to przestrzenna baza danych z zachowaną kartometrycznością, czy też zwykły rysunek (szkic) mapowy, wykonany za pomocą programu graficznego.
Pierwsze próby i eksperymenty z wprowadzeniem GIS do lasów (w części jeszcze bez przywiązywania geometrii do danych opisowych) przeprowadzono na początku lat 90 ub. wieku w kilku nadleśnictwach. Zobrazowano to na powyższej mapce.
Wyniki tych pionierskich prac położyły podwaliny pod leśną mapę numeryczną w dzisiejszym kształcie. Szczególną uwagę należy zwrócić na pierwsze mapy numeryczne wytworzone w ramach prac naukowo-badawczych na zlecenie Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych przez naukowców z SGGW i IBL w nadleśnictwach Brzeziny, Ujsoły i Wipsowo.
Katedra Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej Wydziału Leśnego SGGW
W Nadleśnictwie Brzeziny (RDLP Łódź) wykonano i podłączono do SILP, wprowadzonego tu pilotażowo, geometryczną bazę danych nadleśnictwa. Prace nad mapą numeryczną ukończono w 1995 r., instalując ją jednocześnie w biurze nadleśnictwa. Brzeziny były pierwszym w Polsce nadleśnictwem z funkcjonującym systemem informacji przestrzennej. Przeprowadzono przy okazji wiele badań oraz napisano wiele prac magisterskich i doktorskich z zakresu zastosowania GIS w leśnictwie.
Zakład Urządzania Lasu Instytutu Badawczego Leśnictwa
W Nadleśnictwie Ujsoły (RDLP Katowice) wykonano bazę geometryczną, którą zainstalowano w nadleśnictwie w lutym 1998 r. Na podstawie tej mapy skonstruowano także numeryczny model terenu obszarów leśnych nadleśnictwa.
Zakład Badań i Systemów Informacji Przestrzennych Instytutu Badawczego Leśnictwa
W Nadleśnictwie Wipsowo (RDLP Olsztyn) zbudowano mapę numeryczną mimo istotnych trudności z pełnym zaistnieniem SIP. Podobno problemy wynikały głównie z wielkości bazy geometrycznej, niedostosowanej do istniejących wówczas narzędzi informatycznych, oraz ze znacznego rozdrobnienia kompleksów leśnych. Mapę numeryczną wykorzystano do prac naukowych, związanych m.in. ze studiami nad funkcjami lasu i waloryzacją przyrodniczo-leśną.
Wynikiem realizacji tych prac badawczych było rozpoznanie możliwości stosowania systemów informacji przestrzennej w zarządzaniu Lasami Państwowymi oraz rozpoczęcie praktycznego wdrażania SIP w Nadleśnictwie Brzeziny. Stwierdzenie prof. H. Olenderka (1997), „fakt wprowadzenia w nadleśnictwach Systemu Informatycznego Lasów Państwowych jest podstawową okolicznością obligującą budowę systemów informacji przestrzennej – w pierwszym rzędzie – właśnie dla nadleśnictw.", szło w parze z podjęciem – bardziej lub mniej udanych – prób zbudowania mapy numerycznej także dla innych nadleśnictw.
Nie wszystkie z prowadzonych eksperymentów zakończyły się powodzeniem, jednak dzięki zdobytemu doświadczeniu opracowane zostały kryteria, którym powinna odpowiadać mapa numeryczna wykorzystywana w nadleśnictwie. Zdefiniowane one zostały w zarządzeniu nr 23 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z 18 maja 1998 r. Na podstawie tych kryteriów firma Taxus SI sp. z o.o. z Warszawy sporządziła mapę numeryczną dla Nadleśnictwa Złotów w RDLP Piła (odebraną 18 marca 1999 r.).
Złotów był pierwszym nadleśnictwem, dla którego wykonano mapę numeryczną zgodnie z normami przyjętymi dla Lasów Państwowych.
Aby leśną mapę numeryczną można było powszechnie tworzyć w nadleśnictwach (zwłaszcza w ramach prac urządzeniowych), należało uzupełnić odpowiednie zapisy w obowiązującej „Instrukcji urządzenia lasu dla nadleśnictwa". W dniu 30 czerwca 1998 r. Minister OŚZNiL zatwierdził korektę do IUL, która zezwalała na sporządzanie map do planu urządzenia lasu w postaci numerycznej, a już jesienią tego roku rozpoczęto tworzenie map numerycznych w nowo urządzanych nadleśnictwach.
Kiedy w 2001 r. wszedł w życie docelowy Standard LMN (zarządzenie nr 74 z 23 sierpnia 2001 r.), nadleśnictwa, w których istniała już mapa numeryczna wykonana zgodnie z zarządzeniem nr 23, dostosowały ją do wymogów tego standardu.
Na wyżej zamieszczonych mapkach przedstawiono przyrost nadleśnictw z leśną mapą numeryczną na przestrzeni 10 lat. Najczęściej mapa była tworzona w ramach prac urządzeniowych, co można prześledzić, rozpatrując jej przyrost w poszczególnych RDLP. W ostatnich czterech latach analizowanego 10-lecia zdecydowano się przyspieszyć wykonanie pozostałych LMN i konstruować je z wyprzedzeniem o kilka lat w stosunku do rozpoczęcia prac urządzeniowych.
W dniu 10 marca 2010 r. w Nadleśnictwie Celestynów (RDLP w Warszawie) została odebrana ostatnia leśna mapa numeryczna w Lasach Państwowych, kończąc tym samym proces budowania map numerycznych w PGL LP.